Νευρολογικές Παθήσεις

Ως εγκεφαλικό ορίζεται η οξεία νευρολογική διαταραχή των αγγείων του εγκεφάλου που συμβαίνει όταν σταματάει η τροφοδότηση αίματος σε κάποια περιοχή του εγκεφάλου και τα εγκεφαλικά κύτταρα στερούνται του απαραίτητου οξυγόνου.

Το εγκεφαλικό χωρίζεται σε ισχαιμικό (80%) και αιμορραγικό (20%). Μπορεί να είναι ελαφρύ έως πολύ σοβαρό με μόνιμες ή προσωρινές βλάβες. Τα αιμορραγικά είναι σπάνια και αφορούν την ρήξη ενός αγγείου με αποτέλεσμα την ενδοεγκεφαλική αιμορραγία. Τα ισχαιμικά εγκεφαλικά που είναι και τα συχνότερα, αφορούν τη διακοπή της κυκλοφορίας αίματος σε κάποια περιοχή του εγκεφάλου εξαιτίας της στένωσης ή απόφραξης αρτηρίας.

Πρόκειται για μία πολύ σοβαρή κατάσταση υγείας που επηρεάζει άρδην την ποιότητα ζωής και πολλές φορές την απειλεί. Η αντιμετώπιση του εγκεφαλικού, πρέπει να γίνεται σε οργανωμένα νοσοκομεία ή σε μονάδες εντατικής θεραπείας καθώς είναι απαραίτητη μία σειρά από εξετάσεις.

Παράγοντες κινδύνου για αγγειακό εγκεφαλικό

• Παχυσαρκία και κακή φυσική κατάσταση
• Κάπνισμα και κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ
• Κολπική μαρμαρυγή
• Σακχαρώδης διαβήτης
• Υψηλή χοληστερόλη
• Αρτηριακή πίεση
• Προηγούμενο εγκεφαλικό επεισόδιο

Συμπτώματα και εκδήλωση εγκεφαλικού

• Αίσθηση μουδιάσματος σε συγκεκριμένη περιοχή προσώπου ή σώματος
• Δυσκολία στην ομιλία και σύγχυση
• Απώλεια όρασης στιγμιαία
• Ζάλη και αδυναμία συντονισμού κινήσεων
• Οξύς πονοκέφαλος
• Όσφρηση καμένου

Αξονική και μαγνητική τομογραφία στο εγκεφαλικό

Από τη στιγμή που ο ασθενής έχει υποστεί εγκεφαλική αιμορραγία, η αξονική τομογραφία αμέσως προσφέρει διάγνωση. Στην περίπτωση του ισχαιμικού εγκεφαλικού, πολύ χρήσιμη είναι η μαγνητική τομογραφία. Άλλες βοηθητικές διαγνωστικές εξετάσεις είναι το triplex καρωτίδων και το triplex καρδιάς.

Σχεδιασμός της αποκατάστασης και επανένταξης μετά από εγκεφαλικό

Ο γιατρός αξιολογεί κάθε ασθενή ξεχωριστά ως προς τα λειτουργικά και νευρολογικά ελλείμματα και από αυτά εξαρτάται τι πρόγραμμα θα ακολουθήσει. Στόχος είναι η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής τόσο σε κινητικό επίπεδο όσο και σε νοητικό επίπεδο. Στήνεται το κατάλληλο πλάνο αποκατάστασης ώστε άμεσα ο ασθενής να επανέλθει ψυχολογικά και κοινωνικά, με εκπαίδευση στην αυτοεξυπηρέτησή του.

Κινησιοθεραπεία: H ενδυνάμωση του υγιούς σώματος είναι βασική αρχή ώστε να μπορέσει ο ασθενής να βρεθεί σε καθιστή θέση μόνος του και να εκτελεί τις ασκήσεις του. Έμφαση δίνεται στα κάτω άκρα για να ξεκινήσει η βάδιση.

Γνωσιακές διαταραχές: Πολύ μεγάλη σημασία δίνεται σε προβλήματα μνήμης, προσοχής και προσανατολισμού, ώστε το άτομο να επανακτήσει και πάλι την ιδιοδεκτικότητά του.

Λογοθεραπεία: Ο λογοθεραπευτής βοηθάει στις διαταραχές ομιλίας και κατάποσης.

Ως (γεροντική) άνοια χαρακτηρίζεται το σύνδρομο εκείνο που προοδευτικά μειώνει τις εγκεφαλικές και γνωσιακές λειτουργίες. Ο ασθενής εμφανίζει έκπτωση στις νοητικές λειτουργίες με προβλήματα στην μνήμη, την ίδια την ομιλία και την συγκέντρωση. Άμεσα, δημιουργούνται προβλήματα στην καθημερινότητα και την κοινωνική ζωή του ατόμου. Η πιο κοινή αιτία της άνοιας είναι η νόσος Αλτσχάιμερ και άλλες ασθένειες όπως εγκεφαλικό, Πάρκινσον κ.α.

Η άνοια, γι’ αυτό ονομάζεται και γεροντική άνοια, εμφανίζεται κυρίως σε άτομα άνω των 65 χρόνων. Η συχνότητα εμφάνισής της διπλασιάζεται όσο περνούν τα χρόνια, με αποτέλεσμα ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό στα 90 χρόνια να πάσχει από άνοια.

Τεστ άνοιας – Τι ισχύει

Δύο είναι τα πιο διαδεδομένα τεστ άνοιας. Το MMSE (Mini Mental State Examination) και το τεστ του ρολογιού (clock drawing test). Με αυτά παρακολουθείται η πορεία του ασθενούς και ελέγχεται κατά πόσο μπορεί η εκάστοτε θεραπεία να προβεί αποτελεσματική. Στα τεστ ελέγχεται ο προσανατολισμός, η γλώσσα, η μνήμη, η γραφή κ.α.

Παράγοντες που επηρεάζουν την άνοια

• Μεγάλη ηλικία
• Χτυπήματα κεφαλής
• Γυναικείο φύλο
• Υπέρταση, διαβήτης
• Κληρονομικότητα και συγκεκριμένα γονίδια

Διάγνωση

Η διάγνωση τίθενται με βάση το ιστορικό του κάθε ασθενούς και την περαιτέρω διερεύνηση της τωρινής του κατάστασης υγείας. Απεικονιστικές εξετάσεις όπως αξονική και μαγνητική τομογραφία είναι πολύ βοηθητικές για να δείξουν την εσωτερική δομή του εγκεφάλου και να αποκλείσουν ή να επιβεβαιώσουν διάφορες παθήσεις.

Στάδια της άνοιας συνοπτικά

• Αρχικά δεν υπάρχει καμία νοητική έκπτωση ούτε ένδειξη σε κλινικές εξετάσεις
• Πολύ μέτρια νοητική έκπτωση. Το άτομο ξεχνάει που έχει τοποθετήσει αντικείμενα και δεν μπορεί να θυμηθεί ονόματα
• Μέτρια νοητική έκπτωση όπου ο ασθενής στην εργασία του δεν έχει καλή απόδοση, αποπροσανατολίζεται, έχει μειωμένη ικανότητα μνήμης και συγκέντρωσης, δεν θυμάται πρόσφατα σημαντικά γεγονότα
• Σχετικά σοβαρή έκπτωση μνήμης, όπου σε αυτό το στάδιο ο ασθενής δεν μπορεί να επιβιώσει τελείως μόνος του. Πλέον συγκρατεί μόνο πολύ βασικά ονόματα και ακόμα εκτελεί μόνος του το ντύσιμο, το μπάνιο κ.τ.λ.
• Σοβαρή νοητική έκπτωση, όπου οι ασθενείς δεν γνωρίζουν το περιβάλλον, τον χρόνο, την εποχή. Χρειάζονται συνεχώς κάποιον να τους προσέχει

Θεραπευτική προσέγγιση της άνοιας

Η άνοια είναι μία νόσος που εξελίσσεται και δεν μένει σταθερή. Η ιατρική κοινότητα παγκοσμίως δεν έχει βρει κάποιο θεραπευτικό πρωτόκολλο που να θεραπεύει την άνοια, αλλά έχει βρει τρόπους να επιβραδύνει την εξέλιξή της και κατ’ επέκταση να προσφέρει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα έναν ποιοτικό τρόπο ζωής.

Ο γενικός κανόνας αντιμετώπισης της άνοιας, από την υποψία ήδη ότι κάτι μπορεί να συμβαίνει, είναι η σωστή ενημέρωση του ίδιου του ασθενούς και της οικογένειάς του ώστε να μπορούν να προσφέρουν πραγματική υποστηρικτική φροντίδα τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Η φαρμακευτική αγωγή στοχεύει στο να περιορίσει τα συμπτώματα τα οποία παρουσιάζονται στο άτομο. Η πρώιμη χορήγηση της αγωγής είναι το κλειδί στην αντιμετώπιση της άνοιας, τότε που τα συμπτώματα είναι ήπια. Σημαντικές είναι οι διάφορες τεχνικές μνήμης σε συνδυασμό με τη φαρμακευτική αγωγή, ώστε το μυαλό να βρίσκεται σε εγρήγορση.

Η νόσος Πάρκινσον είναι μια από τις πιο σημαντικές φθοροποιούς νόσους της όψιμης ηλικίας. Πρόκειται για μια νόσο του εγκεφάλου που οδηγεί σε τρόμο, δυσκαμψία, βραδυκινησία και δυσκολία στη βάδιση και στην ισορροπία. Η νόσος Πάρκινσον είναι χρόνια και προοδευτική, δηλαδή διαρκεί πολύ καιρό και σταδιακά επιδεινώνεται.

Τα τέσσερα κύρια συμπτώματα είναι:

• τρόμος (τρεμούλα) άκρων ή κάτω γνάθου,
• δυσκαμψία άκρων, κορμού,
• βραδυκινησία,
• έλλειψη στατικής ισορροπίας.

Άλλα συμπτώματα μπορεί να είναι:

• πόνοι
• άνοια
• κόπωση
• διαταραχή ύπνου
• κατάθλιψη
• ανοσμία
• διαταραχή ούρησης
• δυσκοιλιότητα

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Δεν υπάρχουν εργαστηριακές εξετάσεις ειδικές για την διάγνωση. Η διάγνωση βασίζεται στο ιατρικό ιστορικό και στην νευρολογική εξέταση. Η διάγνωση δεν είναι εύκολη γιατί συχνά συγχέεται με το φυσιολογικό γήρας. Ίσως χρειάζεται κάποιος χρόνος για τον ειδικό γιατρό προκειμένου να εξακριβωθεί ότι τα συμπτώματα είναι σταθερά και η νόσος βέβαιη. Η βελτίωση μετά την χορήγηση της κατάλληλης αγωγής αποτελεί ένα επιπλέον κριτήριο για την διάγνωση.

Πολλές φορές χρειάζονται κάποιες εξετάσεις ώστε να αποκλεισθούν άλλες διαγνώσεις. Συνήθως, πάντως, η απεικόνιση του εγκεφάλου με αξονική ή μαγνητική τομογραφία είναι φυσιολογική. Πρόσφατα, μια ειδική μέθοδος απεικόνισης, το DaT scan χρησιμοποιείται σε κάποιες περιπτώσεις αμφίβολης διάγνωσης.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Προς το παρόν δεν υπάρχει θεραπεία της νόσου ή τρόπος αποφυγής της. Η φαρμακευτική αγωγή που χρησιμοποιείται στοχεύει στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.

ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ

Αν και η νόσος συνήθως δεν κληρονομείται από γενιά σε γενιά, έχουν βρεθεί γονίδια που ευθύνονται για την εκδήλωσή της σε μικρό αριθμό οικογενειών. Συνήθως τα γονίδια αυτά προκαλούν σπάνιες με μορφές που εμφανίζονται σε νεαρές ηλικίες. Σε μεγάλες πληθυσμιακές μελέτες, φαίνεται ότι άτομα με πρώτου βαθμού συγγενή που νοσεί έχουν ως και εννέα φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν πάρκινσον, σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.

H Σκλήρυνση Κατά Πλάκας είναι μία χρόνια νόσος, η οποία προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύστημα και πιο συγκεκριμένα τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. 

Στην σκλήρυνση κατά πλάκας, το περίβλημα που προστατεύει τις νευρικές ίνες (μυελίνη) καταστρέφεται με αποτέλεσμα να διαταράσσεται η μετάδοση μηνυμάτων από τον εγκέφαλο προς το σώμα αλλά και το αντίστροφο. Οι βλάβες που επέρχονται μπορεί να είναι μόνιμες ή αναστρέψιμες σε άλλοτε άλλο βαθμό. Τα υπολείμματα που παραμένουν μετά από κάθε έξαρση της νόσου αθροίζονται και μπορούν να προκαλέσουν μόνιμη αναπηρία.

Συμπτώματα σκλήρυνσης κατά πλάκας

• Μυϊκά: Μυϊκοί σπασμοί, δυσκολίες στην κίνηση και αστάθεια
• Μάτια: Διπλωπία, μείωση της όρασης, μη ελεγχόμενες κινήσεις ματιών
• Έντερο & ουροδόχος κύστη: Λοιμώξεις ουροποιητικού, συχνοουρία, δυσκοιλιότητα, διάρροια
• Μούδιασμα ή πόνος σε διάφορα μέρη του σώματος
• Ομιλία: κακή άρθρωση και πεσμένος τρόπος ομιλίας, δυσκολία στο μάσημα/κατάποση
• Εγκέφαλος: κατάθλιψη, ζάλη, απώλεια ακοής, μειωμένη όρεξη για σεξουαλική δραστηριότητα

Η διάγνωση βασίζεται στην κλινική εικόνα, ωστόσο η Μαγνητική Τομογραφία εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού, η μελέτη του εγκεφαλονωτιαίου υγρού καθώς και τα προκλητά δυναμικά ενισχύουν και επιβεβαιώνουν την παρουσία της νόσου.

Η πρόγνωση της νόσου έχει αλλάξει σημαντικά προς το καλύτερο τα τελευταία 20 χρόνια με την ανακάλυψη των ανοσοτροποποιητικών φαρμάκων (ιντερφερόνες, οξική γλατιραμέρη, ναταλιζουμάμπη, φινγκολιμόδη κλπ).

Διάγνωση – Τι εξετάσεις πρέπει να κάνετε

Δεν υπάρχει συγκεκριμένη εξέταση, η οποία να προσφέρει 100% διάγνωση στην σκλήρυνση κατά πλάκας. Η συστηματική και εκτεταμένη νευρολογική εξέταση για όλο το νευρικό σύστημα είναι βοηθητική τόσο στη διάγνωση όσο και στον αποκλεισμό άλλων παθήσεων με παρόμοια συμπτώματα. Οι εξετάσεις προκλητών δυναμικών όρασης και ακοής, η μυελογραφία, η οσφυονωτιαία παρακέντηση και η μαγνητική τομογραφία είναι οι πιο συχνές επιλογές για τη διάγνωση.

Η οσφυονωτιαία παρακέντηση θα εξετάσει αν υπάρχουν αντισώματα στο υγρό που κυκλοφορεί ανάμεσα στον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Αυτά τα αντισώματα είναι ένδειξη της πάθησης. Τα αποτελέσματα δεν είναι καθοριστικά, όμως αποτελούν μία πολύ σημαντική ένδειξη. Όπως και στην μυελογραφία, έτσι και στην παρακέντηση ο ασθενής θα χρειαστεί να μείνει για λίγο στο νοσοκομείο.

Σκλήρυνση κατά πλάκας: Θεραπευτική φροντίδα

Εξαιρετικά σημαντική η ταχεία διάγνωση αλλά και η έγκαιρη θεραπεία. Χρειάζεται το κατάλληλο φάρμακο την κατάλληλη στιγμή προκειμένου να αποφευχθεί η εμφάνιση αναπηρίας. 

Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό, η εμπειρία και οι γνώσεις που έχει ένας νευρολόγος να εφαρμόζονται την σωστή στιγμή και με τον καλύτερο τρόπο.